१० मोफत AI टूल्स आणि त्यांचा शैक्षणिक उपयोग
आजच्या आधुनिक शिक्षणप्रणालीत कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI) म्हणजेच Artificial Intelligence चा वापर झपाट्याने वाढत आहे. विविध AI टूल्स शिक्षण अधिक सोपे, वेगवान आणि प्रभावी बनवत आहेत. हे टूल्स अनेकदा मोफत (Free) स्वरूपात उपलब्ध असून, शिक्षक, विद्यार्थी आणि संशोधक यांच्यासाठी फारच उपयुक्त आहेत.
चला तर पाहूया अशा १० मोफत AI टूल्स, त्यांचा शैक्षणिक उपयोग, आणि त्यांचे प्रत्यक्ष उदाहरण:
१. ChatGPT (OpenAI) - https://chatgpt.com/
उपयोग: संवादात्मक शिक्षण, उत्तरलेखन, विषय समजावून सांगणे
उदाहरण:
जर एखाद्या विद्यार्थ्याला “Meaning of Philosophy?” हे समजायचं असेल, तर तो ChatGPT ला विचारू शकतो.
प्रतिक्रिया:
"Philosophy is the study of fundamental questions about existence, knowledge, values, reason, mind, and language. The word "philosophy" comes from the Greek "philosophia," meaning "love of wisdom.""
मराठीत किंवा इंग्रजीत उत्तर मिळते, त्यासोबत उदाहरणे आणि स्पष्टीकरण.
२. Grammarly
उपयोग: इंग्रजी लेखनातील व्याकरण सुधारणा
उदाहरण:
विद्यार्थी प्रोजेक्ट रिपोर्ट लिहिताना "He go to school every day." असे वाक्य टाकतो. Grammarly सुचवेल:
"He goes to school every day."
यामुळे इंग्रजी लेखनाचा दर्जा सुधारतो.
३. Quillbot
उपयोग: Paraphrasing (वाक्यांची पुनर्रचना), संक्षेप, plagiarism कमी करणे
उदाहरण:
मूळ वाक्य: “Technology has changed education in many ways.”
Quillbot चा paraphrase: “Education has been transformed in various ways due to technology.”
हे टूल संकल्पना तीच ठेवते पण वाक्यरचना बदलते, जे संशोधनात उपयुक्त ठरते.
४. Canva (AI Design Tool)
उपयोग: प्रेझेंटेशन, ब्रोशर, पोस्टर तयार करणे
उदाहरण:
एखाद्या विद्यार्थ्याला "Pollution Awareness" या विषयावर प्रेझेंटेशन बनवायचं असेल, तर Canva वर तयार टेम्पलेट वापरून AI image search व टेक्स्ट टूल्सच्या मदतीने काही मिनिटांत प्रेझेंटेशन तयार करता येते.
५. Google Bard / Gemini
उपयोग: संशोधन, लेखनासाठी माहिती संकलन
उदाहरण:
शिक्षक “Digital Education in Rural India” या विषयावर संदर्भ शोधत आहेत. Gemini टाईप करताच त्यांना वेगवेगळ्या वेब स्रोतांमधून अद्ययावत माहिती मिळते, जी लेखनासाठी वापरता येते.
६. SlidesAI
उपयोग: मजकूरावर आधारित PowerPoint स्लाइड्स तयार करणे
उदाहरण:
विद्यार्थीने एक लांब निबंध लिहिला आहे — “Importance of Reading Habits”. तो मजकूर SlidesAI मध्ये टाकल्यावर, ते टूल काही सेकंदांत १० स्लाइड्सचे प्रेझेंटेशन तयार करते.
७. SciSpace (पूर्वी Typeset.io)
उपयोग: शोधनिबंध समजणे, तांत्रिक लेखनाचे स्पष्टीकरण
उदाहरण:
“Machine Learning Algorithms in Education” या विषयावर IEEE पेपर SciSpace मध्ये टाकल्यावर, ते टूल महत्त्वाचे मुद्दे हायलाईट करून सोप्या भाषेत समजावते.
संशोधकांना शोधनिबंध समजायला आणि संक्षेप करायला मदत होते.
८. Perplexity AI
उपयोग: नेमकी व स्रोतसहित माहिती मिळवणे
उदाहरण:
विद्यार्थी विचारतो – “What are the benefits of online learning in India?”
Perplexity त्याला 4-5 मुख्य फायदे लघुरूपात सांगते, आणि त्या माहितीचे वेब स्रोतसुद्धा देते.
९. Eduaide.AI
उपयोग: शिक्षकांसाठी अभ्यास योजना, प्रश्नपत्रिका तयार करणे
उदाहरण:
एक शिक्षक “Grade 9 - History - Shivaji Maharaj” या घटकावर आधारित प्रश्न तयार करतो. Eduaide.AI १० वस्तुनिष्ठ आणि ५ वर्णनात्मक प्रश्न तयार करून देतो, जे लगेच वर्गात वापरता येतात.
१०. TLDV (Too Long Didn't View)
उपयोग: Zoom/Google Meet चा सारांश तयार करणे
उदाहरण:
Zoom वर घेतलेली १ तासाची online lecture नंतर विद्यार्थ्याला पुन्हा ऐकावी लागते. पण TLDV त्या session चा Time-stamped सारांश तयार करतो – “00:15 - Topic Introduction; 00:35 - Examples explained...”
त्यामुळे विद्यार्थ्यांना महत्त्वाचे मुद्दे पटकन समजतात.
वरील सर्व AI टूल्स शिक्षण प्रक्रियेतील विविध टप्प्यांवर उपयुक्त ठरतात – अभ्यास, लेखन, संशोधन, सादरीकरण, वाचन आणि अध्यापन. विशेषतः कमी साधनांमध्ये अभ्यास करणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी ही साधने सशक्त माध्यम ठरू शकतात.
सर्जनशीलता + तंत्रज्ञान = आधुनिक शिक्षणाचे भविष्य
